بررسی موسیقی رادیو در بازه زمانی ۱۳۲۶ تا ۱۳۵۷

 بررسی موسیقی رادیو در بازه زمانی 1326 تا 1357

مقدمه

روز چهارم اردیبهشت 1319 نخستین فرستنده رادیویی ایران توسط محمد رضا پهلوی (ولیعهد وقت) افتتاح شد و با روزی پنج ساعت برنامه شروع به کار کرد. (برخوردار 1387: 3) برنامه‌­های رادیو تا سال 1326 صرفاً زنده پخش می­‌شد و به ندرت نواری از ضبط آثار هنرمندان وجود داشت. (سپنتا 1366: 314) ولی در این دوره برخی از نوازندگان و ارکسترها به شکل زنده در رادیو برنامه اجرا می­‌کرده‌­اند، علی­‌اکبر شهنازی، ابوالحسن صبا، مرتضی محجوبی، مرتضی نی­داود، مهدی نوایی، ادیب خوانساری، غلامحسین بنان برخی از اشخاصی هستند که در این دوره به اجرای موسیقی زنده در رادیو می­‌پرداختند. (برخوردار 1387: 8) این آثار در کنار 4200 صفحه موسیقی که در بهمن 1318 توسط کمیسیون موسیقی خریداری شده بود موسیقی رادیو را در این دوره تشکیل می‌­دادند، 3000 صفحه مربوط به موسیقی غربی و 1200 صفحه مربوط به موسیقی ایرانی، عربی، هندی و ترکی می‌­شد و همین ترکیب صفحات یکی از عوامل پر رنگ شدن موسیقی غیر ایرانی بود. (سپنتا 1366: 309) اما از سال 1332 شمسی به بعد، ضمن گسترش وسایل فنی و خرید دستگاه‌­های جدید ضبط صوت، بیشتر برنامه‌­های رادیو و خصوصاً موسیقی هر چند با کیفیت نامطلوب ضبط می­‌گردید. فراهم شدن امکانات ضبط موسیقی و نقش پراهمیّت آن در برنامه­‌‌سازی باعث شد تا رادیو به یکی از نهادهای تولید موسیقی تبدیل شود، ارکسترهای شماره 1و2 گل­ها از 1334 آغاز به کار کردند (برخوردار 1387: 11) و در سال 1339 برنامه­های رادیو بیست و چهار ساعته شد. نقش مهم موسیقی در برنامه­های رادیو به دلیل استفاده از قالب­های ترکیه و فرانسه (جاوید 1385: 12) فراهم شدن امکان ضبط موسیقی و 24 ساعته‌شدن رادیو که افزایش حجم برنامه‌سازی را در پی داشت، سه عوامل اصلی برجسته شدن موسیقی از سال 1326 به بعد است و تا زمانی که ساختار و تشکیلات رادیو (بعد از انقلاب) تغییر نکرده بود، اهمیت موسیقی صرف نظر از تغییرات جزیی در دوران مسئولان مختلف پا برجا بود. از طرفی به دلیل زنده بودن موسیقی قبل از این تاریخ و کمرنگ بودن مستندات، امکان بررسی نقش موسیقی در این تاریخ وجود ندارد.

در بازه زمانی یاد شده موسیقی در دو کسوت در رادیو ظاهر می­‌شود:

1. ترانه و تصنیف

2.  برنامه های موسیقی محض